معرفی صنعت روانکارها
روانکارها، موادی هستند که به منظور کاهش اصطکاک و افزایش لغزندگی بین سطوح مختلف، به ویژه در ماشین‌آلات و سیستم‌های مکانیکی استفاده می‌شوند. این مواد می‌توانند از انواع مختلفی شامل روغن‌ها، گریس‌ها، پلیمرها، و حتی نانومواد تشکیل شوند. استفاده از روانکارها در صنایع مختلف نه‌تنها باعث کاهش سایش و سایر پدیده‌های اصطکاکی میشود بلکه می‌تواند به حفظ و سلامتی قطعات مکانیکی نیز کمک کند.
پیش از سال 1856، روغن‌های مورد نیاز برای روانکاری چرخ‌های ارابه‌ها و سایر سطوح متحرک از منابع روغن‌های حیوانی و گیاهی به‌دست می‌آمد. با این حال، به دلیل مقاومت پایین، تجزیه و فساد سریع، محدودیت‌هایی در استفاده از این روغن‌ها وجود داشت. با ظهور صنعت نفت و پیشرفت سریع آن در سال 1883، بهبود فرآیندهای تقطیر و تصفیه نفت خام، روغن‌های نفتی به عنوان جایگزینی برتر برای روغن‌های بر پایه چربی شدند. این پیشرفت‌ها امکان استفاده از روغن‌های صنعتی در روانکاری را ایجاد کردند و روغن‌های نفتی به سرعت برتری خود را نسبت به روغن‌های حیوانی، گیاهی و سایر نوع‌ها نشان دادند. در نتیجه، استفاده از روغن‌های حیوانی، گیاهی، حیوانی و غیره به‌تدریج منسوخ شد.
استفاده از روانکارها در ماشین‌آلات صنعتی، معدنی و غیره باعث افزایش طول عمر قطعات و دستگاهها و متعاقباً کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری خواهد شد. امروزه از روانکارها علاوه بر موارد گفته شده، انتظار می‌رود قابلیت کاهش مصرف انرژی، محافظت از خوردگی، سایش و زنگزدگی قطعات را داشته باشد. روانکارها به انواع مختلفی نظیر گاز، مایع، نیمه جامد و جامد تقسیم می‌شوند. همچنین در صنعت خودرو به عنوان روغن موتور، روغن گیربکس و روغن دنده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
روغن‌های پایه
روغن پایه، که به عنوان جزء اصلی در ترکیب و تولید روانکارها به‌کار می‌رود، از نظر حجمی نقش اساسی در تشکیل این محصولات ایفا می‌کند. بیش از 95% ساختار روانکارها از روغن پایه تشکیل شده است. در برخی از نمونه‌های روانکارها، نظیر روغن‌های کمپرسور و هیدرولیک، حتی تا 99% از ترکیب را روغن پایه تشکیل می‌دهد، در حالی که تنها 1% باقیمانده به مواد افزودنی اختصاص دارد. از سوی دیگر، در برخی دیگر از روانکارها، از جمله سیالات فلزکاری، گریس‌ها، یا روغن‌های دنده صنعتی، حدود 30% از ترکیب از مواد افزودنی تشکیل شده و سایر 70% به عنوان روغن پایه می باشد.
منشاء روغن پایه می‌تواند از منابع نفتی یا غیرنفتی باشد، اما بیشترین مصرف جهانی این روغن‌ها از پالایش نفت خام به دست می‌آید. به همین دلیل، صنعت روغن پایه به عنوان بخشی از صنایع نفت محسوب میشود. ویژگی‌های روغن‌های پایه حاصل از نفت منوط بر نوع نفت خام و فرآیند پالایش آن است. این ویژگی‌ها به دلیل ترکیبات متنوع موجود در نفت خام متفاوت می‌باشند. موادی مانند هیدروکربن‌های پارافینیک، نفتنیک، آروماتیک، و ترکیبات گوگرد دار، که در نفت خام یافت می‌شوند، موجب تنوع و خصوصیات گوناگون روغن‌های پایه می‌گردند. این تنوع در ویژگی‌ها، از یک سو، به خصوصیات مطلوب در روانکارها منجر میشود و از سوی دیگر، ممکن است ویژگی‌های نامطلوبی را نیز به دنبال داشته باشد.
با استفاده از تکنولوژی‌های موجود و با جذب لوبکات و اعمال فرآیند خالص‌سازی، پالایشگاههای روغن قادر به تولید انواع خاصی از روغن‌های پایه می‌باشند. این روغن‌ها بر اساس ویژگی‌هایی نظیر اشباع، ویسکوزیته، و میزان گوگرد به 5 دسته مختلف تقسیم می‌شوند، که بیش از 90% از تقاضای بازار روغن‌های پایه به سه گروه اول این دسته‌بندی تعلق دارد. مواد افزونی با هدف بهبود خواص روانکارها به روغن پایه اضافه می شوند. این افزودنی ها شامل بهبود دهنده شاخص ویسکوزیته، افزودنی ضد سایش، آنتی اکسیدانها، کف زدا، اصلاح کننده های اصطکاک، افزودنی مواد شوینده، افزودنی ضدخوردگی و غیره می‌باشند.
زنجیر تولید روانکار و مشتقات
لوبکات به عنوان خوراک پالایشگاههای روغن و به عنوان یکی از مشتقات نفتی وارد زنجیره تولید میشود. اکسترکت فورفورال به عنوان یکی از محصولات جانبی پالایشگاههای روغن تولید و به عنوان ماده اولیه تولیدکنندگان دوده (کربن سیاه) استفاده میشود. روغن پایه در واحد بلندینگ با سایر افزودنی‌ها ترکیب شده و روغن نهایی به عنوان محصول اصلی حاصل میشود.
معرفی شرکت
شركت ملی نفت ايران در راستای خصوصی‌سازی شرکتهای دولتی و سياست‌های كلان دولت جمهوری اسلامی ایران مبنی بر كاهش حجم تصدی‌گری دولتی در حوزه غير‌انحصاری و واگذاری امور به بخش خصوصی، با هدف توسعه مشاركت اين بخش در فعاليتهای اقتصادی و صنعتی، بمنظور افزايش كارآيی ، واحدهای روغن‌سازی پالایشگاههای تهران و آبادان را به سازمان تامين اجتماعی، صندوق بازنشستگی کشوری و آستان قدس رضوی واگذار نموده است كه اين واگذاری منجر به تاسيس شركت نفت ايرانول در 11 آذرماه سال 1381 گرديد و در بهمن سال 1391 سهام این شرکت در فرابورس پذیرفته و عرضه شد. شرکت نفت ایرانول اکنون در سه بخش پالایشگاه روغن سازی تهران، پالایشگاه روغن سازی آبادان و مجتمع ظرف‌سازی و بسته‌بندی به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
محصولات این شرکت شامل، روغن موتور بنزینی و دیزلی، روغن گیربکس، روغن‌های صنعتی، روغن ماشین آلات دریایی، ضدیخ، گریس و سایر محصولات جانبی میباشد. سهامداران راهبردی شرکت عبارتند از شرکت سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تأمین (تاپیکو) و صندوق بازنشستگی کشوری (وصندوق)، سهام شناور آزاد شرکت نیز به میزان 10% در بازار در حال معامله میباشد. ظرفیت اسمی سالانه شرانل به میزان 625,000 متر مکعب از انواع روانکار، اکستراکت، اسلاک وکس، ضدیخ و غیره است.
مواد اولیه
ماده اولیه اصلی پالایشگاه های روغن، لوبکات میباشد. این ماده یکی از مشتقات نفتی است که به دو دسته سبک و سنگین تقسیم میشود. لوبکات سبک برای تولید روغن موتور و لوبکات سنگین برای تولید روغن موتور‌های سنگین مورد استفاده قرار می‌گیرد و به‌صورت هفتگی در بورس‌کالا عرضه میشود. در کنار لوبکات محصولی دیگر به نام آیزوریسایکل توسط پالایشگاه‌ها تولید میشود. محصول فرعی واحدهای آیزوماکس در پالایشگاههای نفت که تحت عنوان آیزوریسایکل توسط شرکتهای روغن ساز جذب میشود و به‌عنوان بخشی از خوراک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وکیوم باتوم (Vacuum Bottom) یکی از فراورده‌های حاصل از فرآیند تقطیر در واحدهای پالایش نفت است که در قسمت پایینی برج تقطیر تحت خلاء (Vacuum Distillation Unit) جمع‌آوری میشود. این ماده به عنوان یکی از سنگین‌ترین و غلیظ‌ترین بخش‌های نفت خام در تولید روانکار مورد استفاده قرار می گیرد. جهت ساخت گریدهای مختلف روغن موتور و صنعتی مواد افزودنی (با توجه به گرید روغن تولیدی) به روغن پایه تولید شده در کارخانجات روغن‌سازی اضافه میشود. مواد افزودنی فوق به طور کامل وارداتی بوده و عوامل موثر بر آن نرخ ارز و همچنین تحریم‌های بین المللی میباشد. ایرانول، مواد اولیه مورد نیاز خود را از پالایشگاههای نفت تهران، آبادان و پالایشگاه نفت بندرعباس از طریق بورس کالا تأمین می‌کند. مواد افزودنی نیز به صورت وارداتی از طریق فروشندگان خارجی تأمین می‌گردد.
ترکیب فروش محصولات
فروش شرکت در سال مالی 1401 حدوداً 13 هزار میلیارد تومان ثبت شده که از این میزان 24% مربوط به فروش صادراتی و 76% فروش داخلی میباشد. روغن موتور بنزینی، دیزلی، روغن پایه و اکستراکت، مهم‌ترین محصولات در فروش داخلی شرکت هستند. اکستراکت، روغن پایه و اسلاک وکس بیشترین سهم را در سبد فروش صادراتی ایرانول به خود اختصاص داده‌اند.
نرخ فروش محصولات
میزان تولید و فروش
نرخ ماده اولیه
مبلغ فروش و حاشیه سود شرکت
مقایسه با رقیبان
پیش‌بینی سود
مفروضات تحلیل:- دلار نیما: 390,000 ریال
- نفت کوره: 57 دلار
- لوبکات: 410 دلار-تن
- آیزوریسایکل: 530 دلار-تن
نتیجه کارشناسی
نفت ایرانول در سال 1381 با هدف مشارکت بخش خصوصی در فعالیتهای اقتصادی و صنعتی کشور، توسط شرکت ملی نفت ایران به سازمان تأمین اجتماعی، صندوق بازنشستگی کشوری و آستان قدس رضوی واگذار شد که نتیجه آن تأسیس شرکت نفت ایرانول شد.این شرکت به عنوان دومین واحد تولیدی محصول روغن پایه، سومین واحد تولیدی اکستراکت، و سومین تولیدکننده محصولات روغن صنعتی در کشور شناخته میشود.
شرکت مواد اولیه خود را از پالایشگاه نفت تهران و آبادان تهیه می کند. کاهش تولیدات شرکت در سال 1402 مربوط به انجام اورهال گسترده در واحد عملیاتی فورفورال اکستراکت بوده است. به طوری که نتیجه این اورهال برای سال های آتی منجر به افزایش راندمان تولید خواهد شد. سایر عوامل همچون کمبود عرضه وکیوم باتوم توسط شرکت پالایشگاه نفت تهران در برخی از ماه‌ها، عدم امکان واردات مواد افزودنی و اختلال در تولید برخی محصولات و عدم عرضه پروپان در برخی مقاطع زمانی و کاهش تولیدات محصولات واحد PDA منجر به افت تولیدات سال 1402 گردیده است. با این حال نرخ محصولات با شیب ملایمی افزایش نموده است. اما این افزایش، به حدی نبوده که حاشیه سود سال 1401 حفظ گردد، و همانند بیشتر شرکتهای تولیدی، سرعت نرخ رشد بهای تمام شده بیشتر از نرخ رشد محصولات بوده که منجر به افت حاشیه سود در سال 1402 گردیده است.
ایرانول مالک 100% شرکت روانکاران احیاء سپاهان است. فعالیت اصلی این شرکت تولید و فروش انواع فرآورده‌های روغن‌های موتوری، صنعتی، گریس و پاک‌کننده‌های صنعتی میباشد. احیاء سپاهان در آمدی معادل 713 میلیارد تومان در سال 1401 به ثبت رسانده است. باتوجه به دلایل گفته‌شده و کاهش تولیدات سال 1402 و عدم دریافت افزایش نرخ به میزان کافی، انتظار کاهش حاشیه سود برای 1402 وجود دارد و پیش‌بینی می‌گردد این شرکت به ازای هر سهم برای سال مالی 1402 سود خالص 10,732 ریال محقق نماید که با قیمت حاضر بازار نسبت P/E 6.7 واحدی را رقم می‌زند.
تحلیل‌گران
این گزارش به‌منظور ارائه اطلاعات عمومی منتشر شده است و تحت هیچ شرایطی به‌عنوان پیشنهاد مستقیم سرمایه‌گذاری جهت خرید و فروش اوراق بهادار ارائه نشده است.
دیدگاه خود را بنویسید